Olifantentenpaadjes, deel 1/4, inleiding

Olifanten nemen graag de kortste weg. Dus als ze vaak moeten omlopen, is er altijd wel een eigenwijze olifant, die dwars door de struiken gaat en de bocht afsnijdt. Dat is een zwaardere weg, voor die eerste olifant, tenminste. Maar wel een kortere. En na die eerste olifant, liggen de struiken plat. En kunnen alle olifanten voortaan de bocht afsnijden. Dankzij die ene olifant, die van het gebaande pad af durfde te wijken. VocalFeedback is het olifantenpad voor zangers. De kortste weg naar beter zingen. De kortste weg naar meer plezier in zingen.

Je ziet het vaak bij een groot grasveld. Of een plantsoen. Daar loopt dan een smal paadje doorheen, dat de hoek afsnijdt. Grappig genoeg loopt dat paadje altijd in een soort flauwe bocht. Het is nooit een kaarsrechte lijn. Maar toch is het een kortere weg dan wanneer je om het grasveld heen loopt. Zo'n paadje wordt ook wel olifantenpaadje genoemd. En eigenlijk is het een vingerwijzing aan de planoloog die het plantsoen of het grasveld daar vanaf zijn computerscherm, mooi klinisch en strak heeft gepland: hij heeft niet aan de mens gedacht. En aan de menselijke neiging om bochten af te snijden. In het Engels heeft dat zelfs een negatieve bijklank: "cutting corners" betekent dat je niet het hele ding hebt gedaan, dat je iets heb laten liggen om sneller of gemakkelijker klaar te zijn. Maar is dat eigenlijk wel zo? Wat is er op die hoek, die je afsnijdt, dan wat echt de moeite waard is?

Al eeuwen loopt de kudde in de zangwereld dezelfde route om tot een beter resultaat te komen. De zangoefeningen, de kijk op de stem, de eindeloze herhalingen van dingen die héél langzaam tot resultaat leiden. Maar er is nu een kortere weg. Een olifantenpad. Niet alleen in het oefenen, maar ook in het begrijpen van hoe je het beste leert. Die kortere weg is tegenwoordig zelfs wetenschappelijk onderbouwd.

In deze serie van vier blogs, heb ik het over de drie olifantenpaadjes in het leren van VocalFeedback:

deel 2: efficiënt nieuwe vaardigheden leren, combineren van bestaande kennis met de nieuwe informatie.

deel 3: de kracht van de herhaling (en waar het ook mis kan gaan)

deel 4: het afleren van ingesleten gewoontes.

Het volgende deel van deze reeks staat hier

Jij kunt nu ook de kortste weg leren nemen. Dat duurt maar één weekend; het is tenslotte een korte weg. Na dat weekend ken je de belangrijkste olifantenpaadjes van VocalFeedback. De trucks en de handigheidjes. En alle informatie over deze methode die jou verder kan helpen. En hoe jij die kunt toepassen. Twee dagen lekker aan de slag, met een groepje enthousiastelingen, leren, zingen, lachen en huilen. En daarna genieten van het gemak waarmee je je eigen nieuwe olifantenpaadjes gaat maken.

Het weekend vindt plaats op: 6 en 7 februari 2016. Kosten incl BTW, 2x Lunch en Syllabus: 235 euro
Je kunt je inschrijven met de onderstaande link. Deze wordt omgezet in een aanmelding nadat wij contact met je hebben opgenomen en er voldoende plek is.

MELD JE HIER AAN

ELD JE HIER AAN

Nog wat geleerd vandaag?

Op de dag dat de overgrootvader van mijn vrouw op hoge leeftijd stierf, zei hij: "toch nog wat geleerd vandaag." Is dat zinloos? Nee. Meer zin kan het leven nauwelijks hebben. Een vol leven is een lerend leven. Tot de laatste snik.

De meest vruchtbare bodem voor nieuwe kennis en vaardigheden, is nieuwsgierigheid. En die komt altijd met een gezonde dosis nederigheid. Daar is overgave voor nodig. En daar is dan weer vertrouwen voor nodig. Want je bent kwetsbaar, als leerling. Je leraar moet dus zijn of haar verantwoordelijkheid kennen en Integer zijn. Zich in jou kunnen verplaatsen.

Bij VocalFeedback wordt er aan twee zijden geleerd. Aan de zijde van de leerling, maar zeker ook aan de zijde van de leraar. De Feedback van leerlingen, bewust of onbewust speelt een dagelijkse rol in de ontwikkelingen van VocalFeedback. Een vereiste is hierbij dat beide partijen open staan voor het leerproces en vol overgave willen groeien. Dat betekent dat ook wanneer iets niet logisch lijkt, of vanuit je oude gewoontes raar klinkt, toch eerst uitgeprobeerd dient te worden. Alleen door te doen, kun je ontdekken of er wat te leren en te verbeteren valt.

Pas na proberen kan de respons van de leerling weer een voedingsbodem zijn voor de leraar en kunnen beiden de vruchten plukken.

"Een goede leraar gaat tastend te werk en zoekt respons". 
Paul Goosman (Engels schrijver, dichter en psychotherapeut 1911-1972)

Body & soul?

Je lichaam is een machine. Met je hersens als commandopost. Je maakt altijd alle keuzes bewust en weldoordacht. Je bent daarom altijd zelf verantwoordelijk voor je gedachtes en je gedrag....

Echt waar? Maar je lichaam beïnvloedt ook je geest. De tweedeling lichaam en geest is al heel oud en staat lijnrecht tegenover het holistische mensbeeld. En dat laatste beeld,  blijkt meer en meer opgang te vinden. 

Onze cellen hebben óók een vorm van geheugen. DNA en RNA hebben nog vele geheimen. En wist je dat van de duizenden keuzes die we dagelijks maken, er slechts enkelen bewust worden gemaakt? 

En uit een recent onderzoek blijkt zelfs, dat de bacteriën in onze darmen rechtreeks met ons brein communiceren om een bepaalde voedsel voorkeur door te geven!

Het mensbeeld van een methode is bepalend voor het sukses er van. Zie je de mens als een machine ? Dan volstaat het om alle onderdelen van de stem en hun functies te kennen om te leren zingen.

Dat is een pittige klus. voordat je dan eindelijk kun gaan zingen, ben je waarschijnlijk alweer vergeten wat je wilde gaan zingen .

Of zie je de mens als een statisch geheel? Dan kan je leerlingen leren te zingen met enkele vooraf bepaalde "presets". Dat werkt heel snel . Té snel. Imitatie speelt hier een belangrijke rol.Tijdens een spectaculaire les of workshop gaat het geweldig. Maar al snel vervaagt de ervaring . Het is niet "eigen". De bezieling ontbreekt .

De mens is geen machine noch is hij statisch. Het mensbeeld van VocalFeedback is: een dynamisch geheel van processen, waarbij de geest de materie omvat en de materie de gedachten vormt. Alle processen die je gebruikt om klank te maken zijn al aanwezig en zijn wederkerig. VocalFeedback maakt je bewust van die processen en leert je ze te beïnvloeden om je eigen klank te verbeteren .

Emoties zijn, als je begint te begrijpen hoe VocalFeedback werkt, onmisbaar bij een veilig stemgebruik. Is de emotie er niet , dan wordt de stem anders aangestuurd . De kans op stemschade is dan, bij heftig stemgebruik, groter.

Vocalfeedback ziet de mens  dus als een geheel. Zangtechniek leren, los van de interpretatie , komt voort uit het klassieke '' lichaam en geest" mensbeeld, en leidt tot misverstanden en frustraties. Techniek en interpretatie , de "machine en de emotie" moeten tegelijkertijd en in samenhang worden getraind om ook als een geheel te worden verankerd als een bij de leerling passende vaardigheid.

De verborgen kracht van 'niet'.

Een vriend van mij ging parachutespringen. Het was zijn eerste solo sprong. Hij zou landen op een open veld. Er stond maar één boom.

"Pas op de boom", grapte zijn instructeur nog. Mijn vriend concentreerde zich erop om NIET in de boom te landen, en....het heeft nog heel wat tijd gekost om hem, touwtje voor touwtje, uit de boom te knippen.

Ik krijg wel eens een leerling op les die maar niet kan stoppen met roken. Dan vraag ik:"wat zeg je tegen jezelf als je weer trek krijgt in een sigaret?". Dan zegt de leerling:"ik mag NIET roken."

Voorin je hersenpan zit je frontale cortex. Daar zit je bewustzijn, waar je beslissingen mee maakt. Maar in dit gebiedje zit ook je validatie van je handelen. Goed en slecht. Morele keuzes. En het is de enige plek in je hersenen waar het woordje "niet" iets betekent.

Als de parachutist denkt:"NIET in de boom landen, dan verstaat de rest van zijn brein dat als:"in de boom landen". Want de rest van het brein snapt "niet" niet. De focus wordt dus omgedraaid. Net als bij de roker. De rest van zijn brein hoort:"ik mag roken".

Als ik in de zangles zou zeggen:"span je mondhoeken niet aan", dan gebeurt precies het omgekeerde van wat ik wil. Ik heb dus geleerd om positief te bekrachtigen. Ik zeg in dit geval:"laat je mondhoeken maar los" en leg de focus op wat gewenst is, ontspanning, in plaats van dat wat ongewenst is, spanning.

De bouw van onze hersenen en de manier waarop deze informatie verwerken, en de plek waar dat in de hersenen gebeurt, zijn van doorslaggevende invloed op de effectiviteit van ons leren. Daarom vormt bij de ontwikkeling van VocalFeedback deze kennis de basis van de methode.

Doe er je voordeel mee, ook buiten je zangles. Want hoe ga je eigenlijk zelf om met het woordje "niet"? Bij het leren van iets nieuws (en geloof me, dat doe je iedere dag) moet je je dus richten op wat je WEL wilt bereiken, en niet op wat je wilt afleren. Dat kun je "mentale hygiëne" noemen: zet je vervuilende gedachten om in de positieve tegenpool. Denk:"ik ga daar op het open veld landen" of:"ik wil alleen nog maar frisse lucht inademen" of:"ik ga nu mijn hele gezicht ontspannen houden bij het zingen".

Of denk in plaats van:"ik wil een zangleraar die NIET de hele tijd over mijn fouten zit te zeuren" meer iets als:"ik wil een zangleraar die mij positief bekrachtigt". En dan kom je dus vanzelf bij mij terecht.

Je bent van harte welkom!

VocalFeedback heeft de Blues!!

Wat je leert in een zangles die gericht is op het leren van een goede zangtechniek, is het omgaan met je stem. En dan wel in de stijl die jij zelf wilt zingen. Met de juiste techniek, kun je namelijk iedere sound maken die je wilt, zonder stemproblemen te ontwikkelen of aan emotionele lading te verliezen.

One size fits all?

Er zijn verschillende manieren van zangles geven. Dat heb ik zelf als leerling ooit al ervaren. Ik weet nu: achter die manieren van lesgeven zit altijd een mensbeeld, een opvatting over hoe men denkt dat de mens in elkaar steekt.

tabula rasa

Aristoteles benoemde het beeld van de mens als een onbeschreven blad “tabula rase”. De geest van de mens is leeg bij geboorte, en temperament, vaardigheden en kennis worden door ervaringen op dit lege vel papier geschreven. Inmiddels heeft de genetica al vast kunnen stellen, dat de mens bij geboorte geen tabula rasa is. Temperament is bijvoorbeeld genetisch al (gedeeltelijk) aanwezig. Chomski sluit zelfs niet uit dat er bij geboorte zelfs al kennis genetisch is vastgelegd.

nature en nurture

De oude discussie over “nature” en “nurture” over wat ons nu precies vormt, is dan ook niet meer zwart-wit. Het gaat alleen nog maar over hoevéél deze twee ten opzichte van elkaar een rol spelen.

Dat de mens al geen onbeschreven blad is bij geboorte, staat dus vast. Op het moment dat hij of zij jaren later zangles gaat nemen is er al een nog grotere hoeveelheid informatie, kennis en vaardigheden vastgelegd. Hoe meer dat is, hoe persoonlijker, unieker, deze set is.

one size fits all

Hoe vreemd zou het dan zijn, als je alle leerlingen precies dezelfde stof zou aanbieden, dezelfde oefeningen zou laten doen en hetzelfde zou behandelen? Gek genoeg gaat het nog steeds zo bij veel zangdocenten. Het is misschien niet het meest effectief maar wel voor de hand liggend, dat je als zangdocent datgene leert aan je leerling, waar je zelf het meeste baat bij gehad hebt. Maar is dat wel zo logisch? Iedere leerling is immers anders. Heeft een andere achtergrond en andere ervaringen. En een ander temperament. Sommige leerlingen mag je best stevig behandelen. Anderen breng je met diezelfde behandeling schade toe. Wat goed is voor de één, kan dus averechts werken voor de ander. Waar men in het reguliere onderwijs al achter is, is dat “one size fits all” niet werkt. Er komen steeds meer nieuwe manieren van lesgeven en toetsing waarbij het individu voorop staat. En dat is best knap binnen het gegeven van klassikaal onderwijs. Zangles is vaak privéles. Dus daar zou je juist veel makkelijker maatoplossingen moeten kunnen aanbieden. Gek genoeg loopt het individuele zangonderwijs daar achter op het klassikale reguliere onderwijs.

verschillende zangmethodes

Er zijn docenten die denken een oplossing te zien in het toepassen van verschillende zangmethodes binnen dezelfde lespraktijk: bij de ene leerling gebruiken ze CVT begrippen en bij de ander gebruiken ze EVTS. In zoverre leerlingen meer praktisch ingesteld zijn, kan CVT inderdaad iets beter werken dan EVTS, dat weer meer voor de analytisch ingestelde leerling kan werken.

motorisch bewustzijn

Maar een goede zangmethode hoort rekening te kunnen houden met alle leerlingen. En dat wordt moeilijk als die methode precies moet aansluiten bij het soort van waarneming waar de leerling een voorkeur voor heeft: visueel, analytisch, auditief, etc. Maar er is één terrein dat we allemaal betreden, ieder moment van de dag: de motoriek en het motorisch bewustzijn. Dat is het niveau waarop VocalFeedback werkt. Dit vereenvoudigt het geven van zangles enorm. Door een gemeenschappelijke basis te nemen, de plek van waaruit al onze bewegingen worden gestuurd, blijft er veel meer ruimte over om rekening te houden met de individuele eigenschappen van leerlingen: temperament, niveau, smaak, leeftijd, kennis, ervaring, etc.

lichtbundeltje

Vocalfeedback beschouwt een leerling niet als “tabula rasa”. Je neemt per dag tienduizenden beslissingen. Slechts enkele daarvan zijn bewust. De kunst van de coach is, om de aandacht, de focus, te verleggen naar beslissingen die je normaal onbewust neemt, maar die, na aanpassing, een groot verschil kunnen maken. Bewustzijn en onderbewuste zijn niet twee verschillende gedeelten van je hersenen. Bewustzijn is het lichtbundeltje van “focus” die een al bestaande gedachte of beslissing zichtbaar maakt. Het richten van dat lichtbundeltje is de taak van een zangcoach.

in de leer

Een VocalFeedback zangcoach probeert bij een nieuwe leerling daarom zo snel mogelijk vast te stellen waar deze staat qua ervaring en gebruikt dus zoveel mogelijk van de bij de leerling al aanwezige kennis en vaardigheden om de leerling op een hoger plan te brengen. Zonder daarbij zijn eigen voorkeuren aan de leerling op te dringen en zonder daarbij de nadruk te leggen op zijn eigen leertraject. Want iedere leerling is uniek. Als zangcoach moet je voor iedere leerling weer in de leer!

zingen = emotie!

Zingen = emotie!

Geen instrument dat zo dicht bij de ziel staat als de stem. Juist daarmee kun je, als je het goed doet, mensen echt raken. Maar wat nou als je dat niet lukt? Is dat te leren?

Nou en of!

leg er meer gevoel in?

Soms zeggen leerlingen wel eens tegen mij:"moet ik er meer gevoel inleggen?" als ik ze vraag wat ze met de song precies willen zeggen. Maar dat is niet wat ik bedoel. Je kunt geen gevoel toevoegen aan iets wat gemáákt is van gevoel. De reden om te zingen, is juist het overbrengen van emotie. Maar die emotie hoeft niet vanzelf te komen. Iedere goede acteur kan emoties oproepen. Dat is hun vak.

(Mariah Carey, "emotions")

nep

Er zijn heel duidelijke en doeltreffende manieren om dit ook bij zangers voor elkaar te krijgen. Het gaat daarbij vaak om het (de)reguleren van de ademhaling, en er zijn vele concrete technische oefeningen die je in een andere emotionele toestand kunnen brengen. Het lijkt dan vaak alsof het nep is.

hersenen

Sterker nog, het begint juist vaak met nep. Je brengt je lichaam in de toestand die hoort bij een bepaalde emotie. En het fraaie daarbij is, als je dat lang genoeg volhoudt, gaan je hersenen echt geloven in de emotie. 

blokkades

Stel je probeert de hele dag je middenrif te controleren en je spiertonus hoog te houden, dan ga je daar kwa energie ook in geloven. Bovendien is je middenrif dan "bezet" en niet beschikbaar om met andere emoties om te gaan. Het is dan ook logisch, dat je bij vermoeidheid ineens overvallen kan worden door een emotie. Jammer wel, dat je daarvoor, in the defense, veel mooie emoties hebt moeten missen. Het kan zijn dat je dus, in het dagelijks leven, emotioneel geblokkeerd bent. Daarmee kun je eigenlijk best goed functioneren. Bij sommige mensen gaat ten gevolge van stress hun hele lijf zelfs in de "survival stand"

zangles

Een goede zangcoach is hij of zij, die deze mechanismes en blokkades, vaak uit eigen ervaring, herkent. Alleen zo kan er gezorgd worden voor het vrijmaken van de ademhaling. De tweede stap, is het leren door middel van de ademhaling oproepen van emoties.

passief

Het ervaren van emoties tijdens het zingen is dus niet iets wat je passief moet overkomen. Dan kan je soms lang wachten, zeker als je emotioneel een blokkade hebt. Er zijn gerichte oefeningen die een zangcoach met je kan doen om emoties op te roepen vanuit je lijf. Dat is een heel veilige manier, omdat je precies kan doceren wat je wél en wat je niet wilt delen. Het is een acteertechniek, waarbij jezelf niet per se eerst door een tranendal heen hoeft om toch de emotie over te brengen.

concreet

En zo kun je als leerling duidelijk, concreet en veilig werken aan de emotie in je zang. Want alleen als je zelf de emotie met je lijf kunt simuleren, acteren, tijdens het zingen, kun je er anderen ook mee raken. Of dat daadwerkelijk gebeurt, is natuurlijk niet gegarandeerd; ook een luisteraar moet in staat zijn zijn middenrif los te laten, te ontspannen. Op een zakenborrel optreden is daarom altijd minder "lonend" dan spelen in een vakantieplek. Maar als je de emotie niet bij jezelf kunt oproepen, gebeurt er zeker niets met de luisteraar.

VocalFeedback
Doordat je als zangleerling bij VocalFeedback jezelf onmiddellijk terug kunt luisteren, wissel je heel snel van rol, van zanger naar luisteraar en terug. Alleen zó kun je zelf beoordelen of wat je zingt, "goed aankomt". Het frappante is, dat mijn leerlingen vaak ná het zingen vanuit deze acteertechniek, pas bij terugluisteren ineens écht geraakt worden door hun eigen stem. Dát is de magie van VocalFeedback!