donderdag 24 november 2016

Slijm

Slijm

Lekker dan. Ik ga het hebben over slijm. Lichaamssappen zijn niet mijn favoriete gespreksonderwerp. Maar het moest er een keer van komen, ik heb het lang genoeg uitgesteld. Slijm is heel belangrijk voor zangers. Nou ja, niet alleen voor zangers. Voor iedereen eigenlijk.

Je lichaam is aan de buitenkant bekleed met huid. Dat is een redelijk droog membraan, wat niet snel uitdroogt. Dat komt door meerdere lagen die je lichaam beschermen tegen uitdroging.




Maar de huid aan de binnenkant van je lichaam is heel anders. Geen lederhuid of hoornlaag. De huid aan de binnenkant, zoals je die vindt in al je lichaamsopeningen en ook binnen in je buikholte, is nat. En moet nat blijven. Maar gewoon water, zou nooit goed op zijn plek blijven. Water stroomt altijd naar beneden. Dus zitten er door het water wat eiwitten. Die maken het water dikker en plakkeriger. En zo blijft het vocht op zijn plek. Dat vocht met eiwitten heet slijm. Dat slijm vormt een dun laagje op de huid aan de binnenkant van je lijf. Die huid heet slijmvlies. Dat slijmvlies produceert het slijm. Als je aan de binnenkant van je wang een paar keer met je vinger heen en weer wrijft, wordt je slijmvlies al rood. Het is dus heel kwetsbaar. Het slijm is als wat olie is voor een motor. Het smeert en beschermt.

Afbeeldingsresultaat voor vocal cords ,movement gif
Dwarsdoorsnede van je stembanden in werking. Zoals je ziet, is een trilling eigenlijk een rollende beweging. Op die manier kan de energie goed worden afgevoerd. Bij gespannen stemgebruik, gaan ze niet rollen maar botsen. En dat kan schade opleveren.
En, zoals zo vaak in de wetenschap, snap je pas echt hoe nuttig iets is of hoe iets werkt, als je het niet meer hebt of als het niet goed werkt. Heb je te weinig slijm, dan kan het slijmvlies beschadigen. Of je wordt ziek door de ziektekiemen die je lichaam kunnen binnendringen.
Ook je stembanden zijn bekleed met slijm. Als je stembanden geluid maken, dan "rollen" ze tegen elkaar, bij iedere trilling van je stem. Als je je stem niet goed gebruikt, dan wordt het rollen een soort "botsen". Je slijm wordt dan opzij geduwd, en het slijmvlies ligt nu onbeschermd. Ga je zo even door, dan zal het rood worden, gaan zwellen en uiteindelijk, als je na het spreken of zingen geen rust neemt, kunnen er poliepen of knobbels ontstaan.

Je moet dus als zanger zorgen dat je een goede techniek gebruikt. Maar er is meer wat je kan doen om je slijmvliezen te beschermen. Vermijd lang verblijf in ruimtes met airco, bijvoorbeeld. Of roken. Of scherp voedsel voordat je gaat zingen.

Melk en andere zuivelproducten kunnen juist weer zorgen voor tevéél slijm. Dat is natuurlijk ook niet gewenst. Hoe dat kan? Het is eigenlijk een afweerreactie tegen een enzym, Caseïne A1. Noordeuropese koeien (die je nu over de hele wereld vindt) kregen 10.000 jaar geleden een mutatie. In plaats van Caseïne A2, gingen ze Caseïne A1 produceren. Voor kalfjes geen probleem, maar wél voor mensen. Het enzym Caseïne A1 kan de slijmvorming bevorderen. Voor de nerds onder ons, staat hier het volledige verhaal.... Daarom drinken wij al jaren geitenmelk ipv koeienmelk....

Ook als je verkouden bent, is slijmvorming vaak het grootste probleem. Slijmoplossers zijn dan misschien een korte termijn oplossing, maar dat slijm heeft, naast het beschermen van je slijmvlies, ook de functie om ziektekiemen af te voeren. Hoe vervelend ook, de natuur moet hier gewoon zijn beloop krijgen.

En die natuur is overigens niet zo aardig als je een vrouw bent in de overgang. Onder invloed van hormonale veranderingen, worden dan de slijmvliezen minder vochtig. Zangeressen zijn dan veel kwetsbaarder voor stemschade. En helemaal de pineut zijn vrouwen in de overgang die roken. Je kent ze wel, vaak met zo'n zwaar stemgeluid. Door de uitdroging van de stem, ontstaat er een Reinkes oedeem, een vochtophoping, op de stemband. Die krijgt daardoor meer massa en levert een zware stem op. Het is niet helemaal omkeerbaar. Dus ben je vrouw en rook je: stop daar vandaag nog mee! (voor mannen kan dat ook geen kwaad trouwens).

Maar er zijn dus ook mensen die vaak juist last hebben van teveel slijm, ook als ze niet verkouden zijn. Dat kan komen door veel verschillende factoren. Ook zenuwen kunnen daarbij een rol spelen. Je zorgen maken over teveel slijm, werkt natuurlijk averechts. Je gaat overdreven vaak kuchen om het slijm weg te krijgen. Maar je lichaam wil het slijmvlies blijven beschermen en maakt juist daardoor méér slijm aan. Een vicieuze cirkel. Gewoon een glaasje water werkt dan beter. En om het slijm weg te werken, gewoon slikken. Anders produceer je weer méér slijm. Dat lijkt een wat onsmakelijk advies, maar al je slijm en snot verdwijnt door de dag heen in je keel. En je slikt het dóór. Vies? Ach welnee.

Het is tenslotte maar water met eiwit.