zaterdag 8 augustus 2015

One size fits all?




Er zijn verschillende manieren van zangles geven. Dat heb ik zelf als leerling ooit al ervaren. Ik weet nu: achter die manieren van lesgeven zit altijd een mensbeeld, een opvatting over hoe men denkt dat de mens in elkaar steekt.

tabula rasa
Aristoteles benoemde het beeld van de mens als een onbeschreven blad “tabula rase”. De geest van de mens is leeg bij geboorte, en temperament, vaardigheden en kennis worden door ervaringen op dit lege vel papier geschreven. Inmiddels heeft de genetica al vast kunnen stellen, dat de mens bij geboorte geen tabula rasa is. Temperament is bijvoorbeeld genetisch al (gedeeltelijk) aanwezig. Chomski sluit zelfs niet uit dat er bij geboorte zelfs al kennis genetisch is vastgelegd.

nature en nurture
De oude discussie over “nature” en “nurture” over wat ons nu precies vormt, is dan ook niet meer zwart-wit. Het gaat alleen nog maar over hoevéél deze twee ten opzichte van elkaar een rol spelen.
Dat de mens al geen onbeschreven blad is bij geboorte, staat dus vast. Op het moment dat hij of zij jaren later zangles gaat nemen is er al een nog grotere hoeveelheid informatie, kennis en vaardigheden vastgelegd. Hoe meer dat is, hoe persoonlijker, unieker, deze set is.

one size fits all
Hoe vreemd zou het dan zijn, als je alle leerlingen precies dezelfde stof zou aanbieden, dezelfde oefeningen zou laten doen en hetzelfde zou behandelen? Gek genoeg gaat het nog steeds zo bij veel zangdocenten. Het is misschien niet het meest effectief maar wel voor de hand liggend, dat je als zangdocent datgene leert aan je leerling, waar je zelf het meeste baat bij gehad hebt. Maar is dat wel zo logisch? Iedere leerling is immers anders. Heeft een andere achtergrond en andere ervaringen. En een ander temperament. Sommige leerlingen mag je best stevig behandelen. Anderen breng je met diezelfde behandeling schade toe. Wat goed is voor de één, kan dus averechts werken voor de ander. Waar men in het reguliere onderwijs al achter is, is dat “one size fits all” niet werkt. Er komen steeds meer nieuwe manieren van lesgeven en toetsing waarbij het individu voorop staat. En dat is best knap binnen het gegeven van klassikaal onderwijs. Zangles is vaak privéles. Dus daar zou je juist veel makkelijker maatoplossingen moeten kunnen aanbieden. Gek genoeg loopt het individuele zangonderwijs daar achter op het klassikale reguliere onderwijs.

verschillende zangmethodes
Er zijn docenten die denken een oplossing te zien in het toepassen van verschillende zangmethodes binnen dezelfde lespraktijk: bij de ene leerling gebruiken ze CVT begrippen en bij de ander gebruiken ze EVTS. In zoverre leerlingen meer praktisch ingesteld zijn, kan CVT inderdaad iets beter werken dan EVTS, dat weer meer voor de analytisch ingestelde leerling kan werken.

motorisch bewustzijn
Maar een goede zangmethode hoort rekening te kunnen houden met alle leerlingen. En dat wordt moeilijk als die methode precies moet aansluiten bij het soort van waarneming waar de leerling een voorkeur voor heeft: visueel, analytisch, auditief, etc. Maar er is één terrein dat we allemaal betreden, ieder moment van de dag: de motoriek en het motorisch bewustzijn. Dat is het niveau waarop VocalFeedback werkt. Dit vereenvoudigt het geven van zangles enorm. Door een gemeenschappelijke basis te nemen, de plek van waaruit al onze bewegingen worden gestuurd, blijft er veel meer ruimte over om rekening te houden met de individuele eigenschappen van leerlingen: temperament, niveau, smaak, leeftijd, kennis, ervaring, etc.

lichtbundeltje
Vocalfeedback beschouwt een leerling niet als “tabula rasa”. Je neemt per dag tienduizenden beslissingen. Slechts enkele daarvan zijn bewust. De kunst van de coach is, om de aandacht, de focus, te verleggen naar beslissingen die je normaal onbewust neemt, maar die, na aanpassing, een groot verschil kunnen maken. Bewustzijn en onderbewuste zijn niet twee verschillende gedeelten van je hersenen. Bewustzijn is het lichtbundeltje van “focus” die een al bestaande gedachte of beslissing zichtbaar maakt. Het richten van dat lichtbundeltje is de taak van een zangcoach.

in de leer
Een VocalFeedback zangcoach probeert bij een nieuwe leerling daarom zo snel mogelijk vast te stellen waar deze staat qua ervaring en gebruikt dus zoveel mogelijk van de bij de leerling al aanwezige kennis en vaardigheden om de leerling op een hoger plan te brengen. Zonder daarbij zijn eigen voorkeuren aan de leerling op te dringen en zonder daarbij de nadruk te leggen op zijn eigen leertraject. Want iedere leerling is uniek. Als zangcoach moet je voor iedere leerling weer in de leer!