maandag 18 november 2013

Weg met de toonladders!

Jarenlang heb ik het gedaan: toonladders zingen. En nog jaren daarna leerde ik het aan mijn leerlingen. In 2006 hield ik ermee op. Waarom?




Vocaliseren
Het zingen van toonladders wordt in de klassieke wereld vocaliseren genoemd. Je zingt, meestal op klinkers, toonladders of gebroken akkoorden (arpeggios) naar boven en weer naar beneden. Zoals een gitarist of saxofonist de scales (toonladders) op het instrument leert vinden en spelen, zo moet een zanger dat ook doen. Toch?

Automatisch
Nou nee. Als je een majeur toonladder (do-re-mi etc) kunt zingen in de ene toonsoort, dan kun je ze in alle toonsoorten zingen. Daar hoef je het dus niet voor te doen.



Egaliseren
De heilige graal in de klassieke techniek is het egaliseren van de stem. Dat betekent dat je een vloeiende overgang leert zingen tussen wat men borststem en kopstem noemt. Om te beginnen: in niet klassieke muziek is het vaak niet vereist dat die overgang vloeiend gaat. En dan nog is het de vraag of het zingen van toonladders de beste manier is om de stem te egaliseren.

Kleine stapjes
De praktijk zag er zó uit: je zong een toonladder, en dan deed je hetzelfde steeds opnieuw, maar dan steeds een halve toon hoger. Dan wist je zeker dat je alle noten raakte en steeds hoger een verbinding leerde zingen.

Laag strottenhoofd
Het grootste bezwaar tegen deze aanpak, is dat er veelal niet werd uitgelegd hóe je het moest doen. De docent zei alleen maar of het goed of slecht was. Of deed het hooguit een keer voor. Zie dat in het juiste tijdsbeeld: men wist alleen maar, dat als je je strottenhoofd zo laag mogelijk hield, de overgang makkelijker ging. Dus dat was de enige aanwijzing. En die leidde tot een klassieke klank.

Strottenhoofd op gelijk niveau houden
Dit was ten dele waar. De overgang tussen het zingen mét en zonder compressie is goed te verdoezelen, of te mengen. Maar het geheim hiervan is niet een laag strottenhoofd. Het is een gelijkblijvend strottenhoofd. Dus als je je strottenhoofd op dezelfde hoogte kunt houden gedurende de "stembreuk" dan heb je een vloeiende overgang. Het kan dus ook zonder een klassieke klank!

Zonder toonladders
Dit is te leren zonder het zingen van toonladdders. En dat is goed nieuws. Wist je dat bij de meeste zanglessen, de helft van de tijd verloren gaat aan het "inzingen" of het zingen van toonladders? Naast het feit dat het je stem klassiek laat klinken, is het eigenlijk zonde van je geld. Het is namelijk niet de oefening zelf die je stem zal verbeteren, het is het inzicht dat je krijgt over hoe je stem wérkt tijdens die oefening waar je wat van leert.

Context
Dat wat je veel oefent, daar wordt je meestal beter in. Dus als toonladders oefenen effectief is, dan hooguit in het leren van toonladders zingen. Dat is misschien een leuke vaardigheid. Maar wat wil je liever leren? Songs of toonladders? Want hoe werken je hersens? Dat is inmiddels al heel uitvoerig onderzocht: als je iets leert in de context, in de praktijk, dan leer je het beter. Dat is ook de reden dat een rijles achter het stuur van een auto plaatsvindt en niet in een rijsimulator of uit een boekje. als je iets oefent binnen de context, leer je de oplossingen meteen toe te passen. Je hoeft ze niet eerst uit een losse oefening te halen.

Binnen de song
Kamp je met een probleem in een liedje? Een VocalFeedback doecnt is getraind in het herkennen en het oplossen ervan. En als je in een andere song hetzelfde probleem tegenkomt, dan zit er in je hersenen al een hele situatie aangekoppeld, die je al eerder hebt opgelost. Dat geeft zelfvertrouwen en herkenning.

Efficient
Binnen de muzikale context aan techniek leren werken, brengt nog een belangrijk voordeel met zich mee: je kunt meteen de emotie, de interpretatie, in het nummer integreren. En dat versterkt je techniek: je lichaam weet precies hoe het technisch met een emotie om moet gaan. Je oefent dus niet eerst de droge noten om er later emotie aan toe te voegen. De mens is geen machine, maar een samenspel van systemen die samenwerken. Als je die systemen los van elkaar gaat koppelen, oefen je eigenlijk maar half.

Vals zingen
In je hoofd is altijd een perfecte representatie van de te zingen toon. Vals zingen duid op een technische disbalans. Die is meestal eenvoudig op te lossen. Dus ook voor het zuiver leren zingen heb je geen toonladders nodig.

Leuk
Tot slot: toonladders zingen is eigenlijk niet leuk. Songs zingen is wel leuk. Daar doe je het toch voor? Of wil je een toonladder concert geven? Wat je vaak doet, daar wordt je beter in. Waar je tijd in stopt en aandacht aan geeft, daar zul je eerder in uit gaan blinken. Dus zing maar zoveel als je kunt en laat een VocalFeedback docent je helpen je talent verder te ontwikkelen!








vrijdag 8 november 2013

Jouw smaak, jouw muzikaliteit

Als je besluit zangles te nemen, doe je dat meestal omdat je niet tevreden bent met hoe je zingt. Wat hoop je te vinden? Een manier om je zang te verbeteren. Of, beter nog, aan te passen aan je smaak. Wat je meestal vindt, is een zangleraar of lerares, die ook een eigen smaak heeft. En dat is vaak niet dezelfde als de jouwe.

muzikaal
Laten we er voor het gemak eens vanuit gaan, dat jij, net als de meeste mensen, muzikaal bent. En dat jij goed kan horen of je het mooi vindt of niet. Hoe belangrijk is dan de smaak van je zangdocent?

smaak
Maar een zangdocent heeft iets wat jij niet hebt: ervaring, kennis over de stem en een manier om je zang te verbeteren. Wat nou, als je die kennis zou kunnen gebruiken om voor elkaar te krijgen dat je beter klinkt volgens jouw eigen smaak?

idee
Helaas gaan de meeste zangdocenten voorbij aan jouw muzikaliteit. Ze denken hun idee over hoe jij moet klinken aan je op te moeten dringen om een gezonde manier van zingen te krijgen.
En dat is waar VocalFeedback het verschil maakt. Met deze zangmethode schakel je de docent uit als beoordelaar van jouw artistieke idee. Een VocalFeedback docent helpt je de mogelijkheden van je stem uit te breiden, maar jouw smaak staat voorop bij het beoordelen van het resultaat.

terugluisteren
De hiervoor gebruikte methode is heel simpel: er wordt gebruik gemaakt van een goed opname -en monitoringssyteem. Eigenlijk zing je in een studio-situatie. Je hoort tijdens het zingen je stem terug door een koptelefoon. Dus zoals een ander jouw stem ervaart. Zo leer je je stem anders te beoordelen. En na het zingen luister je terug wat je hebt gedaan. Het is dus niet de mening van de zangdocent die bepaalt wat je moet doen, jij bent de enige die hier uiteindelijk over oordeelt.

ideaal
Je docent zal wél voorstellen doen. Zodat je je mogelijkheden uit kunt breiden en je klank kunt verder ontwikkelen. Soms maak je daarvoor een klank die je zelf nooit zou maken. Als je hem daarna terughoort via de opname, zul je verbaasd zijn dat een klank, die in je hoofd heel lelijk lijkt, soms precies de klank is die je je als ideaal had voorgesteld en die je eerst niet kon bereiken.

geen beperking
Het zelf kunnen beoordelen zorgt dus niet voor een beperking van je smaak, maar voor een veel snellere acceptatie van nieuwe klanken en ideeën. Voorop staat, dat als jij het zelf niet kunt beoordelen, je het ook niet kunt accepteren en eigen maken. Vandaar dat monitorsysteem; je hoort jezelf zonder koptelefoon voor een groot deel “van binnenuit”. En dat geluid is totaal anders dan hoe een ander jouw stem hoort.

nieuwe klanken
Jouw VocalFeedback docent zal je in dit proces ondersteunen en helpen. Hij hoort je immers hetzelfde als jijzelf. Daarom kan hij je helpen nieuwe ideeën te ontwikkelen en nieuwe klanken klanken te ontdekken.

professionele opname
Bijkomend voordeel van het hebben van zangles in een studio, is dat je aan het einde van de les met een professionele opname naar huis gaat. Die kun je terug luisteren om te wennen aan een nieuwe sound. En je kunt hem trots laten horen aan iedereen in je omgeving.


spectaculaire ontwikkelingen
Tot slot: het maken van een opname is onderdeel van een neuropsychologisch proces, dat zorgt voor een enorme versnelling van je ontwikkeling. Dat is een uit de studiowereld bekend fenomeen. Zo kan het dat een artiest bijvoorbeeld maanden doet over het opnemen van een album, terwijl hij dat album vervolgens binnen een paar weken live perfect vertolkt. Dat proces is één van de pijlers van de VocalFeedback methode en zorgt voor spectaculaire ontwikkelingen bij leerlingen. Als je wilt weten hóe snel dat werkt, kun je dat natuurlijk in een les komen ervaren!

dinsdag 5 november 2013

Leergierigheid

Als vrijwilliger werk ik sinds anderhalf jaar op de basisschool waar mijn kinderen op zitten, de Lanteerne in Nijmegen. Daar geef ik muzieklessen op het leerplein. Dat is een initiatief waar leerlingen leren vanuit hun eigen leervraag. En dat is precies het soort onderwijs waar ik blij van wordt. Want kinderen leren graag. Zeker als het over muziek gaat. Maar wel vanuit hun eigen interesse. Dus niet de vaardigheid voorop stellen om noten te leren lezen. Want dat is het paard achter de wagen spannen. Een kind leert eerst spreken, dan pas schrijven en lezen.

En zo kan het gebeuren, dat ik 5 kleuters in de les heb. De ene achter het drumstel, nog één op de basgitaar, twee op van die schattige kindergitaartjes en één op de synthesizer. Na wat eenvoudige instructie hoe ze het instrument moeten vasthouden gaan we gewoon spelen. En we nemen het meteen op 8 sporen op. Om terug te luisteren. En gewoon voor de kick, omdat het kań.

Leren ze het instrument eerst beheersen voordat ze samenspelen? Nee. Eerst moeten ze leren dat het best lastig is om iets te doen. Maar als ze een doel hebben, gaat het leren vanzelf. Zoals een kind dat iets wil pakken, vanzelf wel een keer zal opstaan.

Het lastigst voor mij is, om het te laten gaan. Gewoon te laten gebeuren. Ik help ze met het leren maken van geluid met hun instrument. Maar ik zeg ze niet wat ze moeten leren spelen. Pas als iemand vastloopt help ik verder.

Vergelijk het met tekenen. Vanaf de jongste leeftijd doen kinderen dat. Zeggen volwassenen ook wát ze moeten tekenen? Nee, meestal niet, dat is ook niet nodig. Kinderen tekenen vanzelf wel. En zo kan het ook met muziek. Wil je je er verder in bekwamen, dan is de aanwezigheid van een docent handig. Maar niet eens echt noodzakelijk.

En als een kind hierdoor nu eens een verkeerde techniek leert op een instrument? De angst daarvoor mag nooit de creativiteit in de kiem smoren. Bovendien, een verkeerde techniek leer je pas aan na veel repeteren van een verkeerd bewegingspatroon. Een docent heeft dus veel gelegenheid om het te signaleren en bij te sturen.

Zijn de muziekjes en projecten dan ook kinderachtig? Nou, nee. Ze komen met vragen:"hoe maak ik een rap?" "Hoe maak ik van samples een beat?" "Ik wil een liedje over de herfst schrijven". Behoorlijk ambitieuze projecten. En het gekke is, ze komen altijd af. Of ze leren elkaar een instrument te bespelen. Ook heel verrassend want dat werkt perfect. Trompet, gitaar, ze weten precies hoe ze het moeten vertellen. Sterker nog: één leerling heeft mij geleerd hoe dat werkte met die embouchure; een woord dat hij niet eens kende. Maar hij heeft het me wél geleerd!

Begrijp me goed, we hebben het hier over basisschool-leerlingen!

Alles wat ik hierboven heb gezegd geldt ook voor volwassenen. Een volwassene is ook kind geweest. En weet echt nog wel hoe dat was. Spreek je in het leren en enthousiasmeren het ontdekkende kind aan in de volwassene, dan zal ook de volwassene, ondanks jarenlang "keurslijfonderwijs", beter leren. Leergierig zijn. En snel vorderingen maken.

Daar waar het onderwijs leerlingen moet afleveren, die moeten voldoen aan de eisen van de geïndustrialiseerde maatschappij, zullen leerlingen de stof van bovenaf door hun strot geduwd krijgen. Daarbij gaat de leergierigheid verloren. Maar daar waar we ons realiseren dat we mensen willen opleiden voor het leven, om een gelukkig en creatief mens te worden, krijgen we leerlingen die leren om zelf na te denken en innovatief te zijn. De vaardigheden die nodig zijn om geld te verdienen zijn in vergelijking daarmee niet belangrijker dan het halen van een zwemdiploma. Dan verandert het karakter van de scholen van het opleiden van mensen om geld te gaan verdienen binnen de huidige maatschappij, naar instituten waar kinderen zich breed ontwikkelen tot volledig functionerend mens, die de oplossingen van de toekomst zal gaan formuleren. Of de muziek zal componeren die je over 15 jaar op je holopad hoort en ziet.