One size fits all?

Er zijn verschillende manieren van zangles geven. Dat heb ik zelf als leerling ooit al ervaren. Ik weet nu: achter die manieren van lesgeven zit altijd een mensbeeld, een opvatting over hoe men denkt dat de mens in elkaar steekt.

tabula rasa

Aristoteles benoemde het beeld van de mens als een onbeschreven blad “tabula rase”. De geest van de mens is leeg bij geboorte, en temperament, vaardigheden en kennis worden door ervaringen op dit lege vel papier geschreven. Inmiddels heeft de genetica al vast kunnen stellen, dat de mens bij geboorte geen tabula rasa is. Temperament is bijvoorbeeld genetisch al (gedeeltelijk) aanwezig. Chomski sluit zelfs niet uit dat er bij geboorte zelfs al kennis genetisch is vastgelegd.

nature en nurture

De oude discussie over “nature” en “nurture” over wat ons nu precies vormt, is dan ook niet meer zwart-wit. Het gaat alleen nog maar over hoevéél deze twee ten opzichte van elkaar een rol spelen.

Dat de mens al geen onbeschreven blad is bij geboorte, staat dus vast. Op het moment dat hij of zij jaren later zangles gaat nemen is er al een nog grotere hoeveelheid informatie, kennis en vaardigheden vastgelegd. Hoe meer dat is, hoe persoonlijker, unieker, deze set is.

one size fits all

Hoe vreemd zou het dan zijn, als je alle leerlingen precies dezelfde stof zou aanbieden, dezelfde oefeningen zou laten doen en hetzelfde zou behandelen? Gek genoeg gaat het nog steeds zo bij veel zangdocenten. Het is misschien niet het meest effectief maar wel voor de hand liggend, dat je als zangdocent datgene leert aan je leerling, waar je zelf het meeste baat bij gehad hebt. Maar is dat wel zo logisch? Iedere leerling is immers anders. Heeft een andere achtergrond en andere ervaringen. En een ander temperament. Sommige leerlingen mag je best stevig behandelen. Anderen breng je met diezelfde behandeling schade toe. Wat goed is voor de één, kan dus averechts werken voor de ander. Waar men in het reguliere onderwijs al achter is, is dat “one size fits all” niet werkt. Er komen steeds meer nieuwe manieren van lesgeven en toetsing waarbij het individu voorop staat. En dat is best knap binnen het gegeven van klassikaal onderwijs. Zangles is vaak privéles. Dus daar zou je juist veel makkelijker maatoplossingen moeten kunnen aanbieden. Gek genoeg loopt het individuele zangonderwijs daar achter op het klassikale reguliere onderwijs.

verschillende zangmethodes

Er zijn docenten die denken een oplossing te zien in het toepassen van verschillende zangmethodes binnen dezelfde lespraktijk: bij de ene leerling gebruiken ze CVT begrippen en bij de ander gebruiken ze EVTS. In zoverre leerlingen meer praktisch ingesteld zijn, kan CVT inderdaad iets beter werken dan EVTS, dat weer meer voor de analytisch ingestelde leerling kan werken.

motorisch bewustzijn

Maar een goede zangmethode hoort rekening te kunnen houden met alle leerlingen. En dat wordt moeilijk als die methode precies moet aansluiten bij het soort van waarneming waar de leerling een voorkeur voor heeft: visueel, analytisch, auditief, etc. Maar er is één terrein dat we allemaal betreden, ieder moment van de dag: de motoriek en het motorisch bewustzijn. Dat is het niveau waarop VocalFeedback werkt. Dit vereenvoudigt het geven van zangles enorm. Door een gemeenschappelijke basis te nemen, de plek van waaruit al onze bewegingen worden gestuurd, blijft er veel meer ruimte over om rekening te houden met de individuele eigenschappen van leerlingen: temperament, niveau, smaak, leeftijd, kennis, ervaring, etc.

lichtbundeltje

Vocalfeedback beschouwt een leerling niet als “tabula rasa”. Je neemt per dag tienduizenden beslissingen. Slechts enkele daarvan zijn bewust. De kunst van de coach is, om de aandacht, de focus, te verleggen naar beslissingen die je normaal onbewust neemt, maar die, na aanpassing, een groot verschil kunnen maken. Bewustzijn en onderbewuste zijn niet twee verschillende gedeelten van je hersenen. Bewustzijn is het lichtbundeltje van “focus” die een al bestaande gedachte of beslissing zichtbaar maakt. Het richten van dat lichtbundeltje is de taak van een zangcoach.

in de leer

Een VocalFeedback zangcoach probeert bij een nieuwe leerling daarom zo snel mogelijk vast te stellen waar deze staat qua ervaring en gebruikt dus zoveel mogelijk van de bij de leerling al aanwezige kennis en vaardigheden om de leerling op een hoger plan te brengen. Zonder daarbij zijn eigen voorkeuren aan de leerling op te dringen en zonder daarbij de nadruk te leggen op zijn eigen leertraject. Want iedere leerling is uniek. Als zangcoach moet je voor iedere leerling weer in de leer!

zingen = emotie!

Zingen = emotie!

Geen instrument dat zo dicht bij de ziel staat als de stem. Juist daarmee kun je, als je het goed doet, mensen echt raken. Maar wat nou als je dat niet lukt? Is dat te leren?

Nou en of!

leg er meer gevoel in?

Soms zeggen leerlingen wel eens tegen mij:"moet ik er meer gevoel inleggen?" als ik ze vraag wat ze met de song precies willen zeggen. Maar dat is niet wat ik bedoel. Je kunt geen gevoel toevoegen aan iets wat gemáákt is van gevoel. De reden om te zingen, is juist het overbrengen van emotie. Maar die emotie hoeft niet vanzelf te komen. Iedere goede acteur kan emoties oproepen. Dat is hun vak.

(Mariah Carey, "emotions")

nep

Er zijn heel duidelijke en doeltreffende manieren om dit ook bij zangers voor elkaar te krijgen. Het gaat daarbij vaak om het (de)reguleren van de ademhaling, en er zijn vele concrete technische oefeningen die je in een andere emotionele toestand kunnen brengen. Het lijkt dan vaak alsof het nep is.

hersenen

Sterker nog, het begint juist vaak met nep. Je brengt je lichaam in de toestand die hoort bij een bepaalde emotie. En het fraaie daarbij is, als je dat lang genoeg volhoudt, gaan je hersenen echt geloven in de emotie. 

blokkades

Stel je probeert de hele dag je middenrif te controleren en je spiertonus hoog te houden, dan ga je daar kwa energie ook in geloven. Bovendien is je middenrif dan "bezet" en niet beschikbaar om met andere emoties om te gaan. Het is dan ook logisch, dat je bij vermoeidheid ineens overvallen kan worden door een emotie. Jammer wel, dat je daarvoor, in the defense, veel mooie emoties hebt moeten missen. Het kan zijn dat je dus, in het dagelijks leven, emotioneel geblokkeerd bent. Daarmee kun je eigenlijk best goed functioneren. Bij sommige mensen gaat ten gevolge van stress hun hele lijf zelfs in de "survival stand"

zangles

Een goede zangcoach is hij of zij, die deze mechanismes en blokkades, vaak uit eigen ervaring, herkent. Alleen zo kan er gezorgd worden voor het vrijmaken van de ademhaling. De tweede stap, is het leren door middel van de ademhaling oproepen van emoties.

passief

Het ervaren van emoties tijdens het zingen is dus niet iets wat je passief moet overkomen. Dan kan je soms lang wachten, zeker als je emotioneel een blokkade hebt. Er zijn gerichte oefeningen die een zangcoach met je kan doen om emoties op te roepen vanuit je lijf. Dat is een heel veilige manier, omdat je precies kan doceren wat je wél en wat je niet wilt delen. Het is een acteertechniek, waarbij jezelf niet per se eerst door een tranendal heen hoeft om toch de emotie over te brengen.

concreet

En zo kun je als leerling duidelijk, concreet en veilig werken aan de emotie in je zang. Want alleen als je zelf de emotie met je lijf kunt simuleren, acteren, tijdens het zingen, kun je er anderen ook mee raken. Of dat daadwerkelijk gebeurt, is natuurlijk niet gegarandeerd; ook een luisteraar moet in staat zijn zijn middenrif los te laten, te ontspannen. Op een zakenborrel optreden is daarom altijd minder "lonend" dan spelen in een vakantieplek. Maar als je de emotie niet bij jezelf kunt oproepen, gebeurt er zeker niets met de luisteraar.

VocalFeedback
Doordat je als zangleerling bij VocalFeedback jezelf onmiddellijk terug kunt luisteren, wissel je heel snel van rol, van zanger naar luisteraar en terug. Alleen zó kun je zelf beoordelen of wat je zingt, "goed aankomt". Het frappante is, dat mijn leerlingen vaak ná het zingen vanuit deze acteertechniek, pas bij terugluisteren ineens écht geraakt worden door hun eigen stem. Dát is de magie van VocalFeedback!

Weg met de toonladders!

Jarenlang heb ik het gedaan: toonladders zingen. En nog jaren daarna leerde ik het aan mijn leerlingen. In 2006 hield ik ermee op. Waarom?

Vocaliseren
Het zingen van toonladders wordt in de klassieke wereld vocaliseren genoemd. Je zingt, meestal op klinkers, toonladders of gebroken akkoorden (arpeggios) naar boven en weer naar beneden. Zoals een gitarist of saxofonist de scales (toonladders) op het instrument leert vinden en spelen, zo moet een zanger dat ook doen. Toch?

Automatisch
Nou nee. Als je een majeur toonladder (do-re-mi etc) kunt zingen in de ene toonsoort, dan kun je ze in alle toonsoorten zingen. Daar hoef je het dus niet voor te doen.



Egaliseren
De heilige graal in de klassieke techniek is het egaliseren van de stem. Dat betekent dat je een vloeiende overgang leert zingen tussen wat men borststem en kopstem noemt. Om te beginnen: in niet klassieke muziek is het vaak niet vereist dat die overgang vloeiend gaat. En dan nog is het de vraag of het zingen van toonladders de beste manier is om de stem te egaliseren.

Kleine stapjes
De praktijk zag er zó uit: je zong een toonladder, en dan deed je hetzelfde steeds opnieuw, maar dan steeds een halve toon hoger. Dan wist je zeker dat je alle noten raakte en steeds hoger een verbinding leerde zingen.

Laag strottenhoofd
Het grootste bezwaar tegen deze aanpak, is dat er veelal niet werd uitgelegd hóe je het moest doen. De docent zei alleen maar of het goed of slecht was. Of deed het hooguit een keer voor. Zie dat in het juiste tijdsbeeld: men wist alleen maar, dat als je je strottenhoofd zo laag mogelijk hield, de overgang makkelijker ging. Dus dat was de enige aanwijzing. En die leidde tot een klassieke klank.

Strottenhoofd op gelijk niveau houden
Dit was ten dele waar. De overgang tussen het zingen mét en zonder compressie is goed te verdoezelen, of te mengen. Maar het geheim hiervan is niet een laag strottenhoofd. Het is een gelijkblijvend strottenhoofd. Dus als je je strottenhoofd op dezelfde hoogte kunt houden gedurende de "stembreuk" dan heb je een vloeiende overgang. Het kan dus ook zonder een klassieke klank!

Zonder toonladders
Dit is te leren zonder het zingen van toonladdders. En dat is goed nieuws. Wist je dat bij de meeste zanglessen, de helft van de tijd verloren gaat aan het "inzingen" of het zingen van toonladders? Naast het feit dat het je stem klassiek laat klinken, is het eigenlijk zonde van je geld. Het is namelijk niet de oefening zelf die je stem zal verbeteren, het is het inzicht dat je krijgt over hoe je stem wérkt tijdens die oefening waar je wat van leert.

Context
Dat wat je veel oefent, daar wordt je meestal beter in. Dus als toonladders oefenen effectief is, dan hooguit in het leren van toonladders zingen. Dat is misschien een leuke vaardigheid. Maar wat wil je liever leren? Songs of toonladders? Want hoe werken je hersens? Dat is inmiddels al heel uitvoerig onderzocht: als je iets leert in de context, in de praktijk, dan leer je het beter. Dat is ook de reden dat een rijles achter het stuur van een auto plaatsvindt en niet in een rijsimulator of uit een boekje. als je iets oefent binnen de context, leer je de oplossingen meteen toe te passen. Je hoeft ze niet eerst uit een losse oefening te halen.

Binnen de song
Kamp je met een probleem in een liedje? Een VocalFeedback doecnt is getraind in het herkennen en het oplossen ervan. En als je in een andere song hetzelfde probleem tegenkomt, dan zit er in je hersenen al een hele situatie aangekoppeld, die je al eerder hebt opgelost. Dat geeft zelfvertrouwen en herkenning.

Efficient
Binnen de muzikale context aan techniek leren werken, brengt nog een belangrijk voordeel met zich mee: je kunt meteen de emotie, de interpretatie, in het nummer integreren. En dat versterkt je techniek: je lichaam weet precies hoe het technisch met een emotie om moet gaan. Je oefent dus niet eerst de droge noten om er later emotie aan toe te voegen. De mens is geen machine, maar een samenspel van systemen die samenwerken. Als je die systemen los van elkaar gaat koppelen, oefen je eigenlijk maar half.

Vals zingen
In je hoofd is altijd een perfecte representatie van de te zingen toon. Vals zingen duid op een technische disbalans. Die is meestal eenvoudig op te lossen. Dus ook voor het zuiver leren zingen heb je geen toonladders nodig.

Leuk
Tot slot: toonladders zingen is eigenlijk niet leuk. Songs zingen is wel leuk. Daar doe je het toch voor? Of wil je een toonladder concert geven? Wat je vaak doet, daar wordt je beter in. Waar je tijd in stopt en aandacht aan geeft, daar zul je eerder in uit gaan blinken. Dus zing maar zoveel als je kunt en laat een VocalFeedback docent je helpen je talent verder te ontwikkelen!

Jouw smaak, jouw muzikaliteit

Als je besluit zangles te nemen, doe je dat meestal omdat je niet tevreden bent met hoe je zingt. Wat hoop je te vinden? Een manier om je zang te verbeteren. Of, beter nog, aan te passen aan je smaak. Wat je meestal vindt, is een zangleraar of lerares, die ook een eigen smaak heeft. En dat is vaak niet dezelfde als de jouwe.

muzikaal

Laten we er voor het gemak eens vanuit gaan, dat jij, net als de meeste mensen, muzikaal bent. En dat jij goed kan horen of je het mooi vindt of niet. Hoe belangrijk is dan de smaak van je zangdocent?

smaak

Maar een zangdocent heeft iets wat jij niet hebt: ervaring, kennis over de stem en een manier om je zang te verbeteren. Wat nou, als je die kennis zou kunnen gebruiken om voor elkaar te krijgen dat je beter klinkt volgens jouw eigen smaak?

idee

Helaas gaan de meeste zangdocenten voorbij aan jouw muzikaliteit. Ze denken hun idee over hoe jij moet klinken aan je op te moeten dringen om een gezonde manier van zingen te krijgen.

En dat is waar VocalFeedback het verschil maakt. Met deze zangmethode schakel je de docent uit als beoordelaar van jouw artistieke idee. Een VocalFeedback docent helpt je de mogelijkheden van je stem uit te breiden, maar jouw smaak staat voorop bij het beoordelen van het resultaat.

terugluisteren

De hiervoor gebruikte methode is heel simpel: er wordt gebruik gemaakt van een goed opname -en monitoringssyteem. Eigenlijk zing je in een studio-situatie. Je hoort tijdens het zingen je stem terug door een koptelefoon. Dus zoals een ander jouw stem ervaart. Zo leer je je stem anders te beoordelen. En na het zingen luister je terug wat je hebt gedaan. Het is dus niet de mening van de zangdocent die bepaalt wat je moet doen, jij bent de enige die hier uiteindelijk over oordeelt.

ideaal

Je docent zal wél voorstellen doen. Zodat je je mogelijkheden uit kunt breiden en je klank kunt verder ontwikkelen. Soms maak je daarvoor een klank die je zelf nooit zou maken. Als je hem daarna terughoort via de opname, zul je verbaasd zijn dat een klank, die in je hoofd heel lelijk lijkt, soms precies de klank is die je je als ideaal had voorgesteld en die je eerst niet kon bereiken.

geen beperking

Het zelf kunnen beoordelen zorgt dus niet voor een beperking van je smaak, maar voor een veel snellere acceptatie van nieuwe klanken en ideeën. Voorop staat, dat als jij het zelf niet kunt beoordelen, je het ook niet kunt accepteren en eigen maken. Vandaar dat monitorsysteem; je hoort jezelf zonder koptelefoon voor een groot deel “van binnenuit”. En dat geluid is totaal anders dan hoe een ander jouw stem hoort.

nieuwe klanken

Jouw VocalFeedback docent zal je in dit proces ondersteunen en helpen. Hij hoort je immers hetzelfde als jijzelf. Daarom kan hij je helpen nieuwe ideeën te ontwikkelen en nieuwe klanken klanken te ontdekken.

professionele opname

Bijkomend voordeel van het hebben van zangles in een studio, is dat je aan het einde van de les met een professionele opname naar huis gaat. Die kun je terug luisteren om te wennen aan een nieuwe sound. En je kunt hem trots laten horen aan iedereen in je omgeving.

spectaculaire ontwikkelingen

Tot slot: het maken van een opname is onderdeel van een neuropsychologisch proces, dat zorgt voor een enorme versnelling van je ontwikkeling. Dat is een uit de studiowereld bekend fenomeen. Zo kan het dat een artiest bijvoorbeeld maanden doet over het opnemen van een album, terwijl hij dat album vervolgens binnen een paar weken live perfect vertolkt. Dat proces is één van de pijlers van de VocalFeedback methode en zorgt voor spectaculaire ontwikkelingen bij leerlingen. Als je wilt weten hóe snel dat werkt, kun je dat natuurlijk in een les komen ervaren!

Leergierigheid

Als vrijwilliger werk ik sinds anderhalf jaar op de basisschool waar mijn kinderen op zitten, de Lanteerne in Nijmegen. Daar geef ik muzieklessen op het leerplein. Dat is een initiatief waar leerlingen leren vanuit hun eigen leervraag. En dat is precies het soort onderwijs waar ik blij van wordt. Want kinderen leren graag. Zeker als het over muziek gaat. Maar wel vanuit hun eigen interesse. Dus niet de vaardigheid voorop stellen om noten te leren lezen. Want dat is het paard achter de wagen spannen. Een kind leert eerst spreken, dan pas schrijven en lezen.

En zo kan het gebeuren, dat ik 5 kleuters in de les heb. De ene achter het drumstel, nog één op de basgitaar, twee op van die schattige kindergitaartjes en één op de synthesizer. Na wat eenvoudige instructie hoe ze het instrument moeten vasthouden gaan we gewoon spelen. En we nemen het meteen op 8 sporen op. Om terug te luisteren. En gewoon voor de kick, omdat het kań.

Leren ze het instrument eerst beheersen voordat ze samenspelen? Nee. Eerst moeten ze leren dat het best lastig is om iets te doen. Maar als ze een doel hebben, gaat het leren vanzelf. Zoals een kind dat iets wil pakken, vanzelf wel een keer zal opstaan.

Het lastigst voor mij is, om het te laten gaan. Gewoon te laten gebeuren. Ik help ze met het leren maken van geluid met hun instrument. Maar ik zeg ze niet wat ze moeten leren spelen. Pas als iemand vastloopt help ik verder.

Vergelijk het met tekenen. Vanaf de jongste leeftijd doen kinderen dat. Zeggen volwassenen ook wát ze moeten tekenen? Nee, meestal niet, dat is ook niet nodig. Kinderen tekenen vanzelf wel. En zo kan het ook met muziek. Wil je je er verder in bekwamen, dan is de aanwezigheid van een docent handig. Maar niet eens echt noodzakelijk.

En als een kind hierdoor nu eens een verkeerde techniek leert op een instrument? De angst daarvoor mag nooit de creativiteit in de kiem smoren. Bovendien, een verkeerde techniek leer je pas aan na veel repeteren van een verkeerd bewegingspatroon. Een docent heeft dus veel gelegenheid om het te signaleren en bij te sturen.

Zijn de muziekjes en projecten dan ook kinderachtig? Nou, nee. Ze komen met vragen:"hoe maak ik een rap?" "Hoe maak ik van samples een beat?" "Ik wil een liedje over de herfst schrijven". Behoorlijk ambitieuze projecten. En het gekke is, ze komen altijd af. Of ze leren elkaar een instrument te bespelen. Ook heel verrassend want dat werkt perfect. Trompet, gitaar, ze weten precies hoe ze het moeten vertellen. Sterker nog: één leerling heeft mij geleerd hoe dat werkte met die embouchure; een woord dat hij niet eens kende. Maar hij heeft het me wél geleerd!

Begrijp me goed, we hebben het hier over basisschool-leerlingen!

Alles wat ik hierboven heb gezegd geldt ook voor volwassenen. Een volwassene is ook kind geweest. En weet echt nog wel hoe dat was. Spreek je in het leren en enthousiasmeren het ontdekkende kind aan in de volwassene, dan zal ook de volwassene, ondanks jarenlang "keurslijfonderwijs", beter leren. Leergierig zijn. En snel vorderingen maken.

Daar waar het onderwijs leerlingen moet afleveren, die moeten voldoen aan de eisen van de geïndustrialiseerde maatschappij, zullen leerlingen de stof van bovenaf door hun strot geduwd krijgen. Daarbij gaat de leergierigheid verloren. Maar daar waar we ons realiseren dat we mensen willen opleiden voor het leven, om een gelukkig en creatief mens te worden, krijgen we leerlingen die leren om zelf na te denken en innovatief te zijn. De vaardigheden die nodig zijn om geld te verdienen zijn in vergelijking daarmee niet belangrijker dan het halen van een zwemdiploma. Dan verandert het karakter van de scholen van het opleiden van mensen om geld te gaan verdienen binnen de huidige maatschappij, naar instituten waar kinderen zich breed ontwikkelen tot volledig functionerend mens, die de oplossingen van de toekomst zal gaan formuleren. Of de muziek zal componeren die je over 15 jaar op je holopad hoort en ziet.

Pannenkoekers

Pannenkoekers
Men dacht lang geleden dat de aarde plat was. Zelfs toen Columbus uitvoer, dachten nog veel mensen dat je van de aarde af zou vallen als je lang genoeg zou doorvaren. De aarde was volgens hen zo plat als een pannenkoek.

Het beeld hoe de wereld er uitzag, werd dan ook gemodelleerd aan de hand van die gedachtegang, dat geloofssysteem: naar het westen varen om in het oosten terecht te komen was immers vragen om moeilijkheden! Columbus had het lef om het bestaande geloofssysteem naast zich neer te leggen. En deed daardoor een belangrijke ontdekking.

Ontdekking
Amerika is niet uitgevonden maar ontdekt. Er is een groot verschil tussen een ontdekking en een uitvinding. Een stemindeling op basis van registers is een uitvinding. Of dat nou stemfuncties zijn of voice qualities, het blijft een uitvinding, een concept. Met als doel om de stem helder en inzichtelijk in te delen. Zodat de zanger kan kiezen tussen verschillende sounds.

Wat als...
Met de ontwikkeling van VocalFeedback, heb ik mezelf een vraag gesteld: wat als......of: zou het zonder die indeling van de stem voor de zanger echt zo onduidelijk worden? En toen ik vervolgens dapper westwaarts voer, heb ik een ontdekking gedaan. Door die ontdekking, die heel simpel is maar tegelijk daardoor ook heel krachtig, viel het oude geloofssysteem dat de stem ingedeeld moest worden, als een kaartenhuis in elkaar.

Boek
Mijn boek, "de essentie van de stem" beschrijft waarop ik mijn methode heb gebaseerd. Verrassend eenvoudig maar daardoor ook heel snel en doeltreffend.

Zuur
Maar is het niet zuur voor iedereen die CVT, EVTS, belcanto, Lichtenberger en noem verder maar op heeft  gestudeerd? Zijn jaren studie en (soms heel veel ) geld dan voor niks geweest? Moet je voor VocalFeedback alles weer "onleren"?

Laag
De ontdekking die de basis vormt van VocalFeedback, vormt ook de basis voor alle andere mogelijke stemindelingen. Sterker nog: als je VocalFeedback snapt, begrijp je andere methodes ook veel beter. Alle stemindelingen zijn een soort laag bovenop hoe de stem daadwerkelijk functioneert: de onderste laag. Deze onderste laag is de laag waar VocalFeedback vanuit gaat.

Stemonderzoek
Joe Estill en haar voorgangers hebben veel stemonderzoek gedaan. Die informatie is zeer bruikbaar gebleken. Maar zij heeft op basis van haar onderzoeken een register indeling gemaakt. Een complex systeem, waarbij ze de zanger veel meer kennis geeft dan hij nodig heeft om te leren zingen.

Bestuurder
Als je een auto goed leert besturen, moet je het systeem koppeling, gas, rem, stuur goed leren aanvoelen en bedienen. Een beetje basis kennis hoe een auto werkt is dan handig, maar er zijn niet veel mensen die de carburateur onder de motorkap kunnen aanwijzen. Die informatie is voor een goede bestuurder ook niet noodzakelijk bij het rijden.

Bad science
Maar bij al het wetenschappelijk onderzoek geldt niet alleen dat je de juiste onderzoeksvraag moet stellen, je moet ook de informatie interpreteren. Als je van te voren besluit dat de stem vier modi heeft, en je gaat zoeken naar bevestiging van dat idee door een zaal stemprofessionals de criteria te geven en vervolgens te testen of ze de stemvoorbeelden daarmee goed kunnen indelen, dan toon je niet aan dat jouw indeling klopt, maar dat je een zaal met professionele toehoorders hebt. En dat je goed kan uitleggen.

Feiten
Bij het ontwikkelen van VocalFeedback ben ik uitgegaan van het belangrijkste wat je wetenschappelijk gezien moet doen: feiten scheiden van meningen of constructies. Voorbeeld: dat er een stembreuk plaats kan vinden als je van laag naar hoog zingt, is een feit. Dat dat komt doordat er twee registers zijn, is een mening, een bedenksel. Ik heb de gedachte dat er iets anders aan de hand kon zijn niet losgelaten. Want er zijn ook zangers bij wie dit van nature niet gebeurt. En hoewel Sadolin behoorlijk dicht bij de oplossing kwam, heeft ze toch ervoor gekozen weer met registers te werken (ze noemt het stemfuncties).

Ontdekking
Dankzij het werk van vele zangers, zangpedagogen en auteurs over de stem, ben ik steeds dichterbij een oplossing gekomen, maar pas toen ik de "wat als...?..." -vraag durfde te stellen, heb ik mijn ontdekking gedaan.


Literatuur onderzoek
Er is inmiddels zeer veel bekend over de fysiologie van de stem. Uiteraard heb ik mijn ideeën uitvoerig getoetst aan alles wat er al bekend is over de werking van de stem. Daar ben ik erg rigoureus in geweest. Zelfs oude boeken over de edele zangkunst uit de 19e eeuw heb ik dankzij Google aan de vergetelheid kunnen ontrukken. Juist uit de boeken uit die tijd spreekt een sterke drang naar vernieuwing, een hongerig verlangen naar meer kennis, die wij helaas pas nu, dankzij fMRI en ander onderzoek bezitten. Wat ik verder vond was ook veel informatie over ideeën die al erg in de richting kwamen van VocalFeedback, maar die (nog) niet de bestaande kopstem-middenstem-borststem doctrine konden doorbreken.

Wetenschappelijk onderzoek
Eigen wetenschappelijk onderzoek heb ik niet gedaan. Voornamelijk omdat de bestaande onderzoeken de functie van de verschillende organen waaruit de stem is opgebouwd al uitstekend beschrijven. Die kennis is al aanwezig. Ik heb geen nieuwe stemindeling bedacht, ik heb een stemindeling nagenoeg verwijderd. Cathrin Sadolin heeft wél een stemindeling bedacht. En doet, om deze stemindeling te toetsen, daar al enkele jaren wetenschappelijk onderzoek naar. De resultaten zijn, voor zover mij bekend, nog steeds niet gepubliceerd, hoewel het onderzoek al in 2006 werd aangekondigd.

Publiceren
Het is gebruikelijk om wetenschappelijk onderzoek te publiceren, niet alleen de resultaten, maar ook de onderzoeksvraag en het verloop van het onderzoek. Een claim dat een methode "wetenschappelijk bewezen" is, kan dan ook alleen dán worden gedaan, als het "goed empirisch onderzoek" betreft. En de onderzoeken voor iedereen beschikbaar zijn.

De praktijk
Een goede zangmethode moet gebaseerd zijn op hoe alles functioneel echt werkt. Niet op bedenksels. En een zangmethode is pas echt goed, als hij ook werkt. Als je leert zingen met VocalFeedback, gaat dat snel en goed. En daar gaat het uiteindelijk om. Stemproblemen worden in een héél vroeg stadium ontdekt en aangepakt, mensen leren snel en effectief hun geluid kennen en krachtiger te maken (maar niet per sé harder, zoals CVT doet), en zangers van allerlei pluimage zijn na één coaching vaak verontwaardigd dat het allemaal zo simpel is, terwijl ze vaak jaren gedaan hebben over de meest eenvoudige vorderingen. Maar hoe komt dat?

Voelen en denken
Als voelen en denken over hetzelfde gaan, begrijp je onmiddellijk wat je aan het doen bent. Een VocalFeedback leerling leert de sensaties in keel, mond, en de rest van zijn lijf  te duiden met woorden die dat gevoel het dichtst benaderen. Dus niet met een abstract systeem er tussen.


Hoe werkt dat dan?
Enkele voorbeelden: VocalFeedback maakt je bewust van de koppelingen tussen spiergroepen die bij bepaalde klanken "aanstaan" om deze bij klanken waar dat niet zo is, bewust óók te gebruiken. Anderszijds worden ongewenste koppelingen ontkoppeld, zodat je bij het zingen van met name hoge noten niet je keel meer verkrampt. Het in de juiste stand zetten van je spraakkanaal dmv van het systeem van basisklinkers is nog een ander belangrijk onderdeel.

Boek
Dit alles wordt uitgebreid beschreven in het boek "de essentie van de stem". En natuurlijk dat ene idee, waardoor alle registerindelingen ineens overbodig en tegelijkertijd begrijpelijk worden......



Pudding
Maar hoeveel boeken er ook uitkomen over Vocalfeedback, het is en blijft een zangmethode. Een manier om te leren zingen. "De essentie van de stem" is het verhaal àchter wat er in een coaching gebeurt. Echt ervaren wat VocalFeedback kan doen voor jou, is alleen mogelijk in de praktijk. En niet in een wetenschappelijk onderzoek. Of, zoals men ook zegt:

"the proof of the pudding is in the eating"


nieuwsgierig geworden? Lees "de essentie van de stem".
Te bestellen op http://www.vocalmedia.nl/shop/

en boek een coaching op: www.zangtechniek.nl

Zangerslatijn

Zangerslatijn

Om uit te drukken wat je precies met je stem doet, is taal nodig. Woorden en begrippen. Iedereen weet dat de aarde om de zon draait. En toch zeg je:”de zon komt op”. Omdat je dat zo waarneemt. Maar die zon doet niks. Het is juist de aarde die om de zon draait. Toen Copernicus dat ontdekte, werd 'ie door het vaticaan gevangen gezet. Pas toen hij toegaf dat hij er naast zat, mocht hij naar huis.

Gevestigde begrippen kunnen dus best hardnekkig zijn. Zelfs als er onomstotelijk wetenschappelijk bewijs is, blijft men “in de volksmond (klinkt ook een beetje onsmakelijk)” vasthouden aan verkeerde omschrijvingen.

De zanglespraktijk zoals we hem nu kennen, heeft haar wortels in het 350 jaar oude belcanto. De begrippen die vele zangers en zangdocenten gebruiken stammen nog uit die tijd zijn grotendeels achterhaald maar toch bijna onuitroeibaar. Ze geven vaak een even slecht beeld van wat je precies met je stem doet, als de uitdrukking “de zon komt op” zegt over de beweging van dit hemellichaam. Zo zijn er bijvoorbeeld de begrippen “kopstem”en “borststem” (je hebt toch maar één stem?). Deze begrippen komen van de waarneming, dat de stem "in je kop" resoneert bij hoge tonen en "in je borst" bij lage tonen. Die waarneming klopt, maar het is niet waar de stem vandaan komt. Die zit gewoon in je keel. De naam van deze registers is daarna dan wel veranderd in achtereenvolgens “kopregister en borstregister, en toen “modaal” register en “falsetto”. Maar als je kijkt naar de functie van je stembanden, dan is deze indeling niet correct. Bovendien, nog een nadeel van het bedenken van nieuwe woorden voor toongebieden in de stem blijft: je moet er een definitie aan plakken. En over die definitie wordt dan weer eindeloos gediscussieerd. Wat nou, als de omschrijving meteen de definitie zou kunnen zijn? Dan ben je eerder klaar met steggelen, en kan je lekker gaan zingen.

De Vocalfeedback methode doet precies dát: heldere omschrijvingen en een direct begrip wat je precies doet. Als je er dan toch op stáát om het over kopstem en borststem te hebben, dan moet je dat doen. Maar het is inmiddels 2013. Als je vasthoudt aan achterhaalde begrippen, stagneert iedere ontwikkeling. Stel je voor, dat men de Apollo's had gelanceerd volgens de modellen van het Vaticaan. Dan zweefden ze nu nog ergens verdwaald door ons zonnestelsel.