Weg met de toonladders!

Jarenlang heb ik het gedaan: toonladders zingen. En nog jaren daarna leerde ik het aan mijn leerlingen. In 2006 hield ik ermee op. Waarom?

Vocaliseren
Het zingen van toonladders wordt in de klassieke wereld vocaliseren genoemd. Je zingt, meestal op klinkers, toonladders of gebroken akkoorden (arpeggios) naar boven en weer naar beneden. Zoals een gitarist of saxofonist de scales (toonladders) op het instrument leert vinden en spelen, zo moet een zanger dat ook doen. Toch?

Automatisch
Nou nee. Als je een majeur toonladder (do-re-mi etc) kunt zingen in de ene toonsoort, dan kun je ze in alle toonsoorten zingen. Daar hoef je het dus niet voor te doen.



Egaliseren
De heilige graal in de klassieke techniek is het egaliseren van de stem. Dat betekent dat je een vloeiende overgang leert zingen tussen wat men borststem en kopstem noemt. Om te beginnen: in niet klassieke muziek is het vaak niet vereist dat die overgang vloeiend gaat. En dan nog is het de vraag of het zingen van toonladders de beste manier is om de stem te egaliseren.

Kleine stapjes
De praktijk zag er zó uit: je zong een toonladder, en dan deed je hetzelfde steeds opnieuw, maar dan steeds een halve toon hoger. Dan wist je zeker dat je alle noten raakte en steeds hoger een verbinding leerde zingen.

Laag strottenhoofd
Het grootste bezwaar tegen deze aanpak, is dat er veelal niet werd uitgelegd hóe je het moest doen. De docent zei alleen maar of het goed of slecht was. Of deed het hooguit een keer voor. Zie dat in het juiste tijdsbeeld: men wist alleen maar, dat als je je strottenhoofd zo laag mogelijk hield, de overgang makkelijker ging. Dus dat was de enige aanwijzing. En die leidde tot een klassieke klank.

Strottenhoofd op gelijk niveau houden
Dit was ten dele waar. De overgang tussen het zingen mét en zonder compressie is goed te verdoezelen, of te mengen. Maar het geheim hiervan is niet een laag strottenhoofd. Het is een gelijkblijvend strottenhoofd. Dus als je je strottenhoofd op dezelfde hoogte kunt houden gedurende de "stembreuk" dan heb je een vloeiende overgang. Het kan dus ook zonder een klassieke klank!

Zonder toonladders
Dit is te leren zonder het zingen van toonladdders. En dat is goed nieuws. Wist je dat bij de meeste zanglessen, de helft van de tijd verloren gaat aan het "inzingen" of het zingen van toonladders? Naast het feit dat het je stem klassiek laat klinken, is het eigenlijk zonde van je geld. Het is namelijk niet de oefening zelf die je stem zal verbeteren, het is het inzicht dat je krijgt over hoe je stem wérkt tijdens die oefening waar je wat van leert.

Context
Dat wat je veel oefent, daar wordt je meestal beter in. Dus als toonladders oefenen effectief is, dan hooguit in het leren van toonladders zingen. Dat is misschien een leuke vaardigheid. Maar wat wil je liever leren? Songs of toonladders? Want hoe werken je hersens? Dat is inmiddels al heel uitvoerig onderzocht: als je iets leert in de context, in de praktijk, dan leer je het beter. Dat is ook de reden dat een rijles achter het stuur van een auto plaatsvindt en niet in een rijsimulator of uit een boekje. als je iets oefent binnen de context, leer je de oplossingen meteen toe te passen. Je hoeft ze niet eerst uit een losse oefening te halen.

Binnen de song
Kamp je met een probleem in een liedje? Een VocalFeedback doecnt is getraind in het herkennen en het oplossen ervan. En als je in een andere song hetzelfde probleem tegenkomt, dan zit er in je hersenen al een hele situatie aangekoppeld, die je al eerder hebt opgelost. Dat geeft zelfvertrouwen en herkenning.

Efficient
Binnen de muzikale context aan techniek leren werken, brengt nog een belangrijk voordeel met zich mee: je kunt meteen de emotie, de interpretatie, in het nummer integreren. En dat versterkt je techniek: je lichaam weet precies hoe het technisch met een emotie om moet gaan. Je oefent dus niet eerst de droge noten om er later emotie aan toe te voegen. De mens is geen machine, maar een samenspel van systemen die samenwerken. Als je die systemen los van elkaar gaat koppelen, oefen je eigenlijk maar half.

Vals zingen
In je hoofd is altijd een perfecte representatie van de te zingen toon. Vals zingen duid op een technische disbalans. Die is meestal eenvoudig op te lossen. Dus ook voor het zuiver leren zingen heb je geen toonladders nodig.

Leuk
Tot slot: toonladders zingen is eigenlijk niet leuk. Songs zingen is wel leuk. Daar doe je het toch voor? Of wil je een toonladder concert geven? Wat je vaak doet, daar wordt je beter in. Waar je tijd in stopt en aandacht aan geeft, daar zul je eerder in uit gaan blinken. Dus zing maar zoveel als je kunt en laat een VocalFeedback docent je helpen je talent verder te ontwikkelen!