Leergierigheid

Als vrijwilliger werk ik sinds anderhalf jaar op de basisschool waar mijn kinderen op zitten, de Lanteerne in Nijmegen. Daar geef ik muzieklessen op het leerplein. Dat is een initiatief waar leerlingen leren vanuit hun eigen leervraag. En dat is precies het soort onderwijs waar ik blij van wordt. Want kinderen leren graag. Zeker als het over muziek gaat. Maar wel vanuit hun eigen interesse. Dus niet de vaardigheid voorop stellen om noten te leren lezen. Want dat is het paard achter de wagen spannen. Een kind leert eerst spreken, dan pas schrijven en lezen.

En zo kan het gebeuren, dat ik 5 kleuters in de les heb. De ene achter het drumstel, nog één op de basgitaar, twee op van die schattige kindergitaartjes en één op de synthesizer. Na wat eenvoudige instructie hoe ze het instrument moeten vasthouden gaan we gewoon spelen. En we nemen het meteen op 8 sporen op. Om terug te luisteren. En gewoon voor de kick, omdat het kań.

Leren ze het instrument eerst beheersen voordat ze samenspelen? Nee. Eerst moeten ze leren dat het best lastig is om iets te doen. Maar als ze een doel hebben, gaat het leren vanzelf. Zoals een kind dat iets wil pakken, vanzelf wel een keer zal opstaan.

Het lastigst voor mij is, om het te laten gaan. Gewoon te laten gebeuren. Ik help ze met het leren maken van geluid met hun instrument. Maar ik zeg ze niet wat ze moeten leren spelen. Pas als iemand vastloopt help ik verder.

Vergelijk het met tekenen. Vanaf de jongste leeftijd doen kinderen dat. Zeggen volwassenen ook wát ze moeten tekenen? Nee, meestal niet, dat is ook niet nodig. Kinderen tekenen vanzelf wel. En zo kan het ook met muziek. Wil je je er verder in bekwamen, dan is de aanwezigheid van een docent handig. Maar niet eens echt noodzakelijk.

En als een kind hierdoor nu eens een verkeerde techniek leert op een instrument? De angst daarvoor mag nooit de creativiteit in de kiem smoren. Bovendien, een verkeerde techniek leer je pas aan na veel repeteren van een verkeerd bewegingspatroon. Een docent heeft dus veel gelegenheid om het te signaleren en bij te sturen.

Zijn de muziekjes en projecten dan ook kinderachtig? Nou, nee. Ze komen met vragen:"hoe maak ik een rap?" "Hoe maak ik van samples een beat?" "Ik wil een liedje over de herfst schrijven". Behoorlijk ambitieuze projecten. En het gekke is, ze komen altijd af. Of ze leren elkaar een instrument te bespelen. Ook heel verrassend want dat werkt perfect. Trompet, gitaar, ze weten precies hoe ze het moeten vertellen. Sterker nog: één leerling heeft mij geleerd hoe dat werkte met die embouchure; een woord dat hij niet eens kende. Maar hij heeft het me wél geleerd!

Begrijp me goed, we hebben het hier over basisschool-leerlingen!

Alles wat ik hierboven heb gezegd geldt ook voor volwassenen. Een volwassene is ook kind geweest. En weet echt nog wel hoe dat was. Spreek je in het leren en enthousiasmeren het ontdekkende kind aan in de volwassene, dan zal ook de volwassene, ondanks jarenlang "keurslijfonderwijs", beter leren. Leergierig zijn. En snel vorderingen maken.

Daar waar het onderwijs leerlingen moet afleveren, die moeten voldoen aan de eisen van de geïndustrialiseerde maatschappij, zullen leerlingen de stof van bovenaf door hun strot geduwd krijgen. Daarbij gaat de leergierigheid verloren. Maar daar waar we ons realiseren dat we mensen willen opleiden voor het leven, om een gelukkig en creatief mens te worden, krijgen we leerlingen die leren om zelf na te denken en innovatief te zijn. De vaardigheden die nodig zijn om geld te verdienen zijn in vergelijking daarmee niet belangrijker dan het halen van een zwemdiploma. Dan verandert het karakter van de scholen van het opleiden van mensen om geld te gaan verdienen binnen de huidige maatschappij, naar instituten waar kinderen zich breed ontwikkelen tot volledig functionerend mens, die de oplossingen van de toekomst zal gaan formuleren. Of de muziek zal componeren die je over 15 jaar op je holopad hoort en ziet.